Podczas posiedzenia Zarządu i Rady Programowej Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego ?Grota? w Bydgoszczy działającym przy Delegaturze Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy, w dniu 27.05.2014 r. Tadeusz Domżalski ? Honorowy Prezes Oddziału Bydgoskiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich przedstawił sylwetkę Profesora Alfonsa Hoffmanna (1885-1963). W skład Rady Programowej Klubu Grota wchodzi prezes CINSP.
Wychowanek „Sokoła” w Berlinie
Prof. Alfons Hoffmann, jak w swojej książce napisał Tadeusz Domżalski, był wychowankiem TG SOKÓŁ w Berlinie. Zobacz bliżej, Tadeusz Domżalski, ?Alfons Hoffmann pionier współtwórca polskiej elektrotechniki?. Na str. 12 jest podana informacja o swojej przynależności do „Sokoła” w Berlinie. Dla nas sokołów jest to ważny dokument. Tadeusz Domżalski niezwykle dokładnie opracował szeroki biogram Prof. Alfonsa Hoffmana. Sokoli nawiązali bliższą współpracę z Tadeuszem Domżalskim.
Stowarzyszenie Elektryków Polskich Oddział Bydgoski zorganizowało Sympozjum Naukowo-Techniczne ?Elektrownie Wodne Szansą Rozwoju Bydgoszczy i Województwa Kujawsko ? Pomorskiego?. Tematy związane: gospodarka wodna, gospodarka elektroenergetyczna, żegluga śródlądowa. Sympozjum odbyło się w dniu 12 czerwca 2014 r. podczas II Międzynarodowych Targów Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej ?Waterways Expo 2014?w sali konferencyjnej Hali Sportowo-Widowiskowej ?Łuczniczka? w Bydgoszczy przy ul. Toruńskiej 59. Podczas tego Seminarium wykładowcy niejednokrotnie w swoich referatach wspominali dokonania Prof. Alfonsa Hoffmanna. Na to Sympozjum został też zaproszony prezes TG ?Sokół? II Bydgoszcz ? Fordon im. gen. Józefa Hallera.
ROK 2015 ROKIEM PROF. ALFONSA HOFFMANNA
Stowarzyszenie Elektryków Polskich Oddział Bydgoski Wydział Telekomunikacji, Informatyki i Elektrotechniki Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Organizatorzy zorganizowali UROCZYSTE SEMINARIUM NAUKOWE ROK 2015 ROKIEM PROF. ALFONSA HOFFMANNA oraz UROCZYSTE ROZPOCZĘCIE DZIAŁALNOŚCI ODDZIAŁU BYDGOSKIEGO POLSKIEGO TOWARZYSTWA ELEKTROTECHNIKI TEORETYCZNEJ I STOSOWANEJ. Uroczystości odbyły 19 marca 2015 r. w auli 1B Auditorium Novum Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy przy al. prof. Sylwestra Kaliskiego 7. Na uroczystości został zaproszony przedstawiciel Sokolstwa Polskiego dr Andrzej Bogucki. Program przedstawiał się następująco. Powitanie przybyłych gości oraz uczestników seminarium (dr hab. inż. Sławomir Cieślik, prof. nadzw. UTP). Prezentacja Wydziału Telekomunikacji, Informatyki i Elektrotechniki UTP (dr hab. inż. Jan Mućko, prof. nadzw. UTP). Uroczysta inauguracja obchodów roku 2015 jako Roku prof. Alfonsa Hoffmanna (dr inż. Piotr Szymczak, prof. dr hab. inż. Krzysztof Kluszczyński). Prezentacja dokonań prof. Alfonsa Hoffmanna (Tadeusz Domżalski ? Honorowy Prezes Oddziału Bydgoskiego SEP). Panel dyskusyjny pt.: „Potencjał gospodarczy dolnej Wisły” (Moderator: Maciej Domżalski – ENEA Wytwarzanie Sp. z o.o., Paneliści: Edward Ossowski ? Żegluga Bydgoska Sp. z o.o., Piotr Kubiak ? Regionalne Centrum Przedsiębiorczości w Solcu Kujawskim). Podczas przerwy kawowej można było przeprowadzić ciekawe luźne rozmowy z wieloma fachowcami znającymi się na potrzebach energetycznych Polski. Niestety, do polityków trudno docierają argumenty i ostrzeżenia, że za kilkanaście lat w Polsce może zabraknąć źródeł energii. Następnie odbyło się uroczyste rozpoczęcie działalności PTETiS-u Oddział Bydgoski (prof. dr hab. inż. Krzsztof Kluszczyński, dr hab. inż. Jan Mućko). Referat główny pt. ?Kierunki rozwojowe prądnic lotniczych prądu przemiennego” (prof. dr hab. inż. Jacek Gieras). Kolejnym punktem było uroczyste wręczenie odznaczeń ? medali im. prof. Alfonsa Hoffmanna. Podsumowania i zakończenia seminarium dokonali moderatorzy: Sławomir Cieślik, Piotr Szymczak.
Na zakończenie należy zaznaczyć, że Rok 2015 Rokiem Profesora Alfonsa Hoffmanna jest bardzo potrzebny społeczeństwu polskiemu. Przecież tyle wolności ile własnych i niezależnych źródeł energii. Tak bardzo jest potrzebne przebudzenie polityków i decydentów, aby zrozumieli, że bez energetyki państwo polskie upadnie. To jest przestroga, oby nigdy ona się nie spełniła. Oddolne prace u podstaw elektryków polskich SA przykładem walki o istnienie w przyszłości naszego Kraju, jako państwa niezależnego. Gratuluję organizatorom doskonałej i sprawnej organizacji. Sylwetka Prof. Alfonsa Hoffmanna, patrioty i wybitnego energetyka będzie rozpropagowana pośród członków gniazd Sokolstwa Polskiego w kraju i poza. Będzie to nasz wkład w ROK 2015 Rok Profesora Alfonsa Hoffmanna, którego SEP i UTP jest głównym organizatorem.
Dr Andrzej Bogucki
prezes Centrum Naukowego Sokolstwa Polskiego w Bydgoszczy
Prof. Alfons Hoffmann (1885 ? 1963)
Człowiek wielce zasłużony dla rozwoju polskiego przemysłu elektroenergetycznego w wybitny syn Pomorza
Tadeusza Domżalski ? Honorowy Prezes Oddziału Bydgoskiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich skrupulatny biograf prof. Alfonsa Hoffmanna tak m.in. pisze w swoich opracowaniach. ?[?] Alfons Hoffmann ur. się 12.11.1885 r. w Grudziądzu. [?] Po studiach, które ukończył w 1911 r., podjął pracę w zakładach Garbe-Lahmeyer w Akwizgranie oraz w Berlinie w Zakładach Siemens-Schuckert. Pracował jako projektant w biurach konstrukcyjnych i w ten sposób zdobył duże doświadczenie zawodowe, głównie jako konstruktor-projektant. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1918 r., wrócił do Gdańska i zgłosił się do Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej. Wkrótce stał się jej bardzo dobrym i aktywnym współpracownikiem. [?] Alfons Hoffmann tworzył zręby państwowości polskiej na Pomorzu. [?] Budowa pierwszej w kraju elektrowni wodnej Gródek nad rzeką Wdą. [?] W 1924 roku, za poradą Ministerstwa Robót Publicznych i ministra Gabriela Narutowicza, utworzona została spółka Pomorska Elektrownia Krajowa Gródek S.A. (PEK Gródek). Umożliwiło to emisję akcji Spółki, co znacznie poprawiło możliwości finansowania dalszych inwestycji. Pierwszym jej dyrektorem został inż. Alfons Hoffmann. Pełnił tę funkcję przez 14 lat. [?] Warto przypomnieć, że elektrownia Gródek od chwili uruchomienia do końca roku 2012 wyprodukowała łącznie 1 228 902 kWh energii elektrycznej. [?] Niestety budowa elektrowni wodnych nie cieszy się obecnie sympatią i zainteresowaniem, a społeczeństwo polskie nie jest dostatecznie informowane o wielkich zaletach elektrowni wodnych w porównaniu np. z wiatrowymi lub cieplnymi. [?] W 1922 r. opracował pierwszy w kraju (opublikowany w 1923 r.), kompleksowy, regionalny plan elektryfikacji całego Pomorza. [?] W swoich planach wybiegał daleko w przyszłość, był bowiem wizjonerem i umiał wytyczać kierunki dalszych działań, czym wyprzedzał swoich rówieśników. [?] W roku 1927, w czasie sześciu miesięcy, A. Hoffmann pobudował pierwszą w Polsce linię przesyłową na napięcie 60 kV Gródek-Toruń o długości 70 km, połączoną z miejską elektrownią w Toruniu. Linię tę na przełomie lat 1927-1928 przedłużył do Gdyni. W dniu 1 maja 1928 r. rozpoczęła się dostawa energii elektrycznej z polskiej elektrowni Gródek do polskiego miasta i portu Gdynia. Łączna długość zbudowanych przez niego linii przesyłowych 60 kV wyniosła 240 km. Napięcie 60 kV stało się później podstawowym napięciem stosowanym w sieciach przesyłowych w kraju. [?] Po wybudowaniu elektrowni Gródek w latach 1928-1929 A. Hoffmann przystąpił do budowy kolejnej elektrowni ? Żur ? o mocy 8 MW i napięciu 6,5 kV. [?] Była to już całkowicie polska elektrownia, począwszy od opracowania założeń, poprzez projekt roboczy i wykonawstwo. [?] Tym samym A. Hoffmann zrealizował swój plan utworzenia pierwszego w kraju, regionalnego systemu energetycznego, który rozciągał się na obszarze całego województwa pomorskiego, od Ciechocinka linią 15 kV, do Torunia, linią 60 kV, poprzez elektrownie Gródek i Żur do Gdyni, a potem do Pucka i Władysławowa (15 kV). Doświadczenia uzyskane przy budowie Gródka procentowały. Pomorska Elektrownia Krajowa Gródek S.A. przed wojną pokrywała na Pomorzu około 70% zapotrzebowania na energię elektryczną. [?] W roku 1933 w Gródku A. Hoffmann pobudował Fabrykę Grzejników Elektrycznych. [?] Alfons Hoffmann był utalentowanym wynalazcą. Uzyskał patenty za: opracowanie i wdrożenie izolatora wiszącego Motor oraz izolatorów wsporczych 60 kV (produkcji fabryki w Ćmielowie), szczudła betonowe dla linii 15 kV, dzwon kesonowy (elektrownia Dychów), czop izolatorów elektrycznych (sposób jego umocowania na słupie) i szereg innych. Był też inżynierem, który odważnie wprowadzał nietypowe innowacje na swoich budowach (przejście przez Wisłę linii napowietrznej 60 kV do Grudziądza i Torunia, umocowanej na górnej części stalowego przęsła mostu). [?] Przejście linii 60 kV Gródek-Toruń na moście pod Fordonem. [?] Dlatego biorąc pod uwagę wszystkie dokonania Alfonsa Hoffmanna mówimy dzisiaj o nim, że jest: powszechnie uznawany za ojca polskiej elektroenergetyki. To określenie można znaleźć w Encyklopedii PWN i Encyklopedii Gdańskiej, podzielają je również inni wybitni specjaliści. [?] W 1938 r. zakończył swoją pełną sukcesów pracę w PEK Gródek S.A. i przeszedł do Ślązelu w Katowicach. [?] Wojewoda Śląski Michał Grażyński poszukiwał na stanowisko Dyrektora Naczelnego Śląskich Zakładów Elektrycznych Ślązel energicznego i odważnego fachowca. Znał on Alfonsa Hoffmanna jeszcze z czasów wspólnej działalności w harcerstwie, doceniał dokonania i dlatego właśnie jego w dniu 30 listopada 1938 r. powołał na stanowisko Naczelnego Dyrektora Ślązelu. [?] W 1939 r. A. Hoffmann wraz z konwojem dotarł do Lublina; tam konwój został rozwiązany. Z Lublina pojechał do Lwowa, który wkrótce został zajęty przez Armię Czerwoną. We Lwowie, w czasie okupacji sowieckiej, pracował jako konstruktor w Spółdzielni Pracy Elektrogrzejnictwa, a następnie w Ukrkomenergo. W 1941 r., po zajęciu Lwowa przez Niemców, zaistniała obawa wykrycia A. Hoffmanna przez gestapo. Dzięki kolegom z Armii Krajowej przedostał się do Warszawy.
Znalazł zatrudnienie w Fabryce Aparatów Elektrycznych w Międzylesiu u swego przyjaciela Kazimierza Szpotańskiego. Pełnił funkcję kierownika kuźni. Uzyskał też fałszywą kenkartę na nazwisko Alfred Hamerski. To szlachetne postępowanie jego kolegi uratowało mu życie. W Powstaniu Warszawskim tragicznie zginęła córka Alfonsa Hoffmanna ? Janina, która była sanitariuszką. [?] W latach 1945-1946 Alfons Hoffmann kierował odbudową elektrowni wodnych Bielkowo i Łapino na Raduni, a w latach 1946-1949 największej ówczesnej elektrowni. [?] Późniejszy dyrektor elektrowni Dychów, R. Rogaliński w swoich wspomnieniach tak o tym pisał: ?W dniu 1 sierpnia 1946 r. zostało utworzone Biuro Odbudowy Elektrowni w Dychowie, powierzając kierownictwo panu inż. A. Hoffmannowi. Jego doświadczeniom i zaangażowaniu elektrownia Dychów zawdzięcza szczególnie wiele. A. Hoffmann stał się motorem, który rzeczywiście doprowadził do odbudowy Dychowa?. Niestety, z przyczyn politycznych, w końcowej fazie odbudowy elektrowni, w 1949 r. A. Hoffmann został zwolniony z pracy. Dzięki pomocy prof. Kazimierza Kopeckiego (swego byłego wychowanka), otrzymał pracę na Politechnice Gdańskiej. Tam w latach 1949-1955 pracował w Katedrze Energetyki kierowanej przez prof. K. Kopeckiego. Prowadził wykłady z zakresu elektrowni wodnych, sieci elektrycznych i grzejnictwa. W 1955 r. rozpoczął pracę jako generalny projektant w Biurze Studiów Gospodarki Wodnej, a później został kierownikiem Zakładu Konstrukcji Wodnych i Śródlądowych w Instytucie Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku (IBW). W wieku 72 lat, na wniosek Rady Naukowej IBW Gdańsk, otrzymał w 1957 r. godność profesora nadzwyczajnego. [?] Społeczeństwo Pomorza do dnia dzisiejszego zachowało Alfonsa Hoffmanna w swojej pamięci. O tym mogą świadczyć następujące fakty: istnienie sześciu ulic nazwanych jego imieniem, jednego gimnazjum, którego jest patronem, 6 pamiątkowych tablic oraz Izba Pamięci i Muzeum im. A Hoffmanna przy elektrowni Gródek. Jednak najbardziej przekonującym dowodem jego twórczej i pionierskiej pracy są pracujące nieprzerwanie do dnia dzisiejszego elektrownie-staruszki Gródek (90 lat pracy) i Żur (86 lat). Po wykonanych niedawno kapitalnych remontach będą pracowały jeszcze co najmniej 30 lat. Alfons Hoffmann był działaczem społecznym wielkiego formatu. Już jako student II roku został dyrygentem gdańskiego chóru Lutnia. Z jego namowy powstał w 1908 r. Kaszubski Związek Śpiewaczy, a w 1912 w Grudziądzu Pomorski Związek Śpiewaczy. Był również aktywnym działaczem Stowarzyszenia Elektryków Polskich, Członkiem Honorowym SEP. W 1937 r. został wybrany na prezesa SEP. W 1938 r. na statku M/S Piłsudski zorganizował Walny Zjazd Delegatów SEP. Jako głęboko wierzący chrześcijanin, w podziękowaniu Bogu za doznane łaski, postawił na zalewie Gródeckim w 1938 r. figurę Najświętszej Maryi Panny zwaną Stella Maris. Po wkroczeniu okupantów została ona natychmiast wysadzona i zniszczona. Pod koniec wojny dzieci odnalazły głowę figury. Pod kierunkiem proboszcza ks. A. Lemańczyka odbudowano tę figurę, a w dniu 7 września 2008 r. biskup diecezji pelplińskiej ją poświęcił. [?] O Jego śmierci pisał następująco: W dniu 30 grudnia 1963 r. zmarł w Gdańsku profesor nadzwyczajny mgr inż. Alfons Hoffmann, Członek Honorowy Stowarzyszenia Elektryków Polskich, jeden z twórców nowoczesnej energetyki Polski. Odszedł od nas Człowiek odznaczający się nie tylko wybitnymi kwalifikacjami naukowymi, znakomity organizator, popularyzator wiedzy, wielki działacz społeczny i gorący bojownik polskości Pomorza, ale przede wszystkim Człowiek kryształowego charakteru, nieskazitelnej prawości i dobroci oraz głębokiej kultury?. Kondukt żałobny prowadził Bp. Ordynariusz z Pelplina ks. dr W. Kowalski, a wspaniałe przemówienie wygłosił przy grobie swojego mistrza prof. Kazimierz Kopecki, w którym omówił wszystkie jego wspaniale dokonania. Żegnały go tłumy wychowanków jak i całe Pomorze. Non omnis moriar?.
Tadeusz Domżalski
Członek Honorowy SEP, Oddział Bydgoski SEP