W Bydgoszczy w dniach od 30 lipca do 6 sierpnia 2017 r. zostały zorganizowane sokole uroczystości m. in. 200-lecie śmierci Tadeusza Kościuszki – od 1898 r. patrona Sokolstwa Polskiego. Na zakończenie obchodów dokładnie w 200-lecie śmierci w dniu 15.10.2017 r. w Dworku na Tatrzańskim w Bydgoszczy odbyło się uroczyste posiedzenie zarządu Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokół? II Bydgoszcz ? Fordon im. gen. Józefa Hallera.
Okolicznościowa pocztówka upamiętniająca 250. rocznicę urodzin Tadeusza Kościuszki
Uroczyste spotkanie
W trakcie uroczystości omówiono dokonania Sokolstwa Polskiego w zakresie pracy z Patronem Tadeuszem Kościuszką od 1898 r., omówiono również źródłową dokumentację oraz bibliografię dot. Tadeusza Kościuszki. Ponadto zorganizowano małą wystawę pamiątek sokolich związanych z Tadeuszem Kościuszką. Wspominano wspólne zloty, rajdy, uroczystości kościuszkowskie organizowane przez gniazda Związku Towarzystw Gimnastycznych ?Sokół? w Polsce po 1989 r.
Obchody kościuszkowskie Sokolstwa Polskiego
W 1991 roku w Bydgoszczy-Fordonie odbył się ?Zlot Kościuszkowski? – Zlot ZTG ?Sokół? w Polsce. Warto nadmienić, że sokolstwo organizuje imprezy ku pamięci swego patrona Naczelnika Tadeusza Kościuszki. W 1996 r. ZTG ?Sokół? w Polsce zorganizował ogólnopolskie uroczystości w ramach ?Roku Tadeusza Kościuszki Patrona Sokolstwa Polskiego?. Apel sokolstwa o uczczenie 250. rocznicy urodzin Tadeusza Kościuszki rozpowszechniono w całej Polsce, także w USA, gdzie sokoli zorganizowali okolicznościowe uroczystości. Podobnie na Litwie sokoli włączyli się do Apelu i zorganizowali uroczystości i zawody sportowe. Z okazji 250. rocznicy urodzin Patrona Sokolstwa Polskiego Tadeusza Kościuszki sokoli fordońscy zorganizowali wielki turniej koszykówki szkół podstawowych, obóz wojskowy nad zalewem koronowskim, wieczornice, odwiedzono Kraków, gdzie znajduje się Kopiec i grób Naczelnika na Wawelu.
Sarkofag Tadeusza Kościuszki na Wawelu
Rząd polski, pomimo apelu i uchwały ZTG ?Sokół? w Polsce o Roku Tadeusza Kościuszki, nie podjął wtedy tematu.
Bydgoskie obchody
Nie przeszkodziło to jednak Sokolstwu Polskiemu zorganizować szereg uroczystości w całym kraju. Prezydent Bydgoszczy Henryk Sapalski podziękował na zakończenie obchodów sokołom. Uroczystości odbyły się 7.08.1996 r. w bydgoskim Ratuszu, na które sokoli przybyli ze sztandarem. Prezydent Bydgoszczy przekazał dh. Andrzejowi Boguckiemu ?Pamiątkową Szablę Tadeusza Kościuszki?, jak zapisano: ?W uznaniu zasług w propagowaniu i organizacji obchodów 250-lecia urodzin Tadeusza Kościuszki, w Polsce, USA i na Litwie, szczególnie w Bydgoszczy wśród uczniów, młodzieży i mieszkańców miasta. Bydgoszcz, dn. 15.08.1996 r.?. Dyplomy uznania za propagowanie tradycji kościuszkowskiej wśród uczniów otrzymali od Prezydenta Bydgoszczy sokoli: dh Barbara Jastrzębska ? Rutkowska, dh Hanna Rogowska, dh Urszula Krężel, dh Paweł Bogdan Gąsiorowski, dh Roman Krężel. W kościele Św. Mateusza w Bydgoszczy-Fordonie kapelan sokołów dh ks. Edmund Sikorski odprawił Mszę Świętą za Naczelnika Tadeusza Kościuszkę.
Okolicznościowa pocztówka upamiętniająca 250. rocznicę urodzin Tadeusza Kościuszki
W całej Polsce
W 260. rocznicę urodzin Tadeusza Kościuszki, w dniu 4 lutego 2006 roku, Związek Towarzystw Gimnastycznych ?Sokół? w Polsce, Związek Szlachty Polskiej i Towarzystwo Pamięci Gen. Józefa Hallera i Hallerczyków zorganizowało w Bydgoszczy centralne uroczystości upamiętniające Tadeusza Kościuszkę, który jest patronem Sokolstwa Polskiego od 1898 roku. Program uroczystości przewidywał: 3.02.2006 r. w katedrze wawelskiej w Krakowie, delegacje sokołów małopolskich, uczestniczyły w uroczystościach jubileuszowych, we Mszy Św., którą celebrował Biskup Tadeusz Pieronek oraz w złożeniu kwiatów na sarkofagu Tadeusza Kościuszki. 4.02.2006 r. sokoli krakowscy na czele z dh Arturem Blumem złożyli kwiaty i zapalili znicze na płycie Rynku Głównego, w miejscu gdzie Tadeusz Kościuszko przysięgał Narodowi Polskiemu. 4.02.2006 r. sokoli poznańscy na czele z dh Czesławem Bernatem, złożyli kwiaty i zapalili znicze przed pomnikiem Tadeusza Kościuszki w Poznaniu. Sokoli bydgoscy w dniu 4.02.2006 r., dh Jerzy Boniecki i dh Stefan Poniatowski, na górze Pilsko 1557 m n.p.m., podczas biegów narciarskich, na szczycie, zapalili znicz pamięci na cześć Tadeusza Kościuszki. W Bydgoszczy-Fordonie w dniu 4-5 02.2006 r. w Gimnazjum 3 im. gen. Józefa Hallera, został zorganizowany ?Turniej Trzech Drużyn? w piłce ręcznej chłopców ? rocznik 1993 o puchar prezesa ZTG ?Sokół? w Polsce. W turnieju wzięły udział drużyny z Bydgoszczy, Brodnicy i Grudziądza. 4.02.2006 r. W kościele Św. Mateusza w Bydgoszczy-Fordonie została odprawiona Msza Święta za duszę Tadeusza Kościuszki, którą odprawił kapelan ZTG ?Sokół? w Polsce ks. prałat dh Edmund Sikorski. Następnie w Gimnazjum 3 im. gen. Józefa Hallera odbyła się wieczornica z udziałem sokołów. Referat pt. ?Naczelnik Tadeusz Kościuszko ? Patron Sokolstwa Polskiego? wygłosił dh Andrzej Bogucki. Wykonano ?Galerię Wybitnych Dowódców Polskich Ze Zbiorów Malarstwa Muzeum Wojska Polskiego?, którą przekazano dla uczniów Gimnazjum 3 im. gen. J. Hallera. Komitet Organizacyjny: Andrzej Bogucki ? przewodniczący, Artur Blum, Jerzy Boniecki, Hanna Rogowska, Czesław Bernat, Marcin Wiszowaty, Małgorzata Szopińska, Mariola Szmyt, Teresa Banaś-Barańska, ks. prałat Edmund Sikorski.
Z wizytą na Mereczowszczyźnie
13.05.2008 przedstawiciele fordońskiego gniazda brali udział w akcji internetowej ratowania Muzeum Polskiego w Rapperswilu, gdzie nawet zamknięto dostęp do kaplicy z sercem Tadeusza Kościuszki, patrona Sokolstwa Polskiego. Sokoli fordońscy uczestniczyli z Bractwem Inflanckim, które było organizatorem, w dniach 24.4. ? 3.5.2009 r. w wyprawie na Białoruś. Przejechano 3540 km. W Kosowie Polskim (obecna nazwa Poleskim) zwiedzono kościół gdzie Tadeusz Kościuszko został ochrzczony, a w Mereczowszczyźnie odwiedzono zrekonstruowany dworek Tadeusza Kościuszki. W XVIII wieku folwark Mereczowszczyzna był własnością Sapiehów. W 1733 objął go w zastaw Ludwik Tadeusz Kościuszko, w którego posiadaniu folwark znajdował się do czasu wykupienia w 1764; Kościuszkowie przenieśli się wówczas do rodowych Siechnowicz. W dworze w folwarku urodził się Tadeusz Kościuszko. Do 1939 Mereczowszczyzna była miejscem pamięci o Kościuszce, po agresji radzieckiej Dom Kościuszki został spalony w 1942 przez sowieckich partyzantów.
Inicjatywa z Ameryki
W 1996 w Stanach Zjednoczonych powołano Komitet Odbudowy Domu Rodzinnego Kościuszki, staraniem którego dwór zrekonstruowano w 2004. Odbudowę w większości sfinansowano z funduszy obwodu brzeskiego. W dworku mieści się muzeum. Niedaleko dworku znajdują się ruiny pałacu Pusłowskich w Kosowie Poleskim. Najmłodszy syn dziedzica Mereczowszczyzny, pułkownika Ludwika Tadeusza Kościuszki ? Andrzej Tadeusz Bonawentura ? ochrzczony został ósmego dnia po urodzeniu w kościele Świętej Trójcy w Kosowie Poleskim (w XVIII w. też nazywanym Polskim). Tamten maleńki drewniany kościół nie zachował się. Spłonął w 1872 r. podczas wielkiego pożaru miasta. Na jego miejscu w 1877 roku zbudowano nową, murowaną świątynię. Rodzinny dworek Tadeusza Kościuszki parterowy, z gankiem oraz krytym łamanym dachem z dwuspadową strzechą, w którym Tadeusz Kościuszko spędził tylko pierwsze 12 lat życia, spłonął w 1942 r. Na początku XXI w. podjęto decyzję o jego rekonstrukcji przy finansowym wsparciu ambasady amerykańskiej w Mińsku. Pozostały jedynie oryginalne piwnice, solidne, murowane wyłożone kamieniami, odkopane podczas prac archeologicznych poprzedzających odbudowę dworku. W 2003 r. przeprowadzono prace archeologiczne i na zachowanych murowanych fundamentach odtworzono dworek. Wygląd znany z prac polskiego rysownika Napoleona Ordy h. Orda i późniejszych fotografii. Zrekonstruowany dworek otwarto uroczyście w 2004 roku. – Na wielkim głazie narzutowym ustawionym obok niego umieszczono brązową tablicę z płaskorzeźbą ? portretem bohatera oraz informacją o nim ? wyłącznie po białorusku. W tłumaczeniu brzmi:
?1746.04.02. ? 1817.15.10. Tutaj, na uroczysku Mereczowszczyzna, urodził się Andrej Tadeusz Bonawentura Kaściuszka, wielki syn ziemi białoruskiej, który w przyszłości został bohaterem narodowym Polski, USA, Honorowym Obywatelem Francji. Wdzięczni potomni?
Andrzej Bogucki
*Zob. bliżej kwartalnik Sokół Pomorski, 1(10) 1996; Zob. bliżej kwartalnik, Sokół Pomorski 3(12)1996; zob. bliżej, Andrzej Bogucki, Bydgoszcz Centrum Sokolstwa Polskiego 1886-2007, Bydgoszcz 2013, s. 232-236.