W ramach poznańskich obchodów 100-lecia wybuchu Powstania Wielkopolskiego z inicjatywy Roberta Kołaczyka – radnego osiedlowego i prezesa miejscowego gniazda TG „Sokół” – Rada Osiedla Winiary zorganizowała wystawę przypominającą udział mieszkańców dawnych Winiar w walkach 1918/1919 r.
19 maja 2019 r. można ją było zobaczyć w sali Duszpasterstwa Akademickiego przy parafii p.w. św. Stanisława Kostki. Wcześniej była prezentowana w szkołach rejonowych SP 27 i SP 89. Wystawa zapoznaje zwiedzających z przebiegiem walk oraz z bohaterami tamtych wydarzeń. Autorzy przedstawili notki biograficzne i fotografie 24 powstańców.
W rocznicę wybuchu walk na cmentarzu parafialnym, gdzie znajduje się około 70. grobów powstańczych, odbył się apel poległych z udziałem przedstawicieli rodzin uczestników walk. Ponadto Rada Osiedla wraz z Urzędem Miasta ufundowała proporce i specjalne znicze, które ustawiono przy każdej powstańczej mogile. Wydano również numer specjalny gazetki osiedlowej „Winiarczyk”, poświęcony tym wydarzeniom.
Powstanie Wielkopolskie trwało od 27 XII 1918 r. do 16 II 1919 r. Rozpoczęło się wraz z przyjazdem do Poznania wielkiego patrioty, kompozytora, mistrza gry na fortepianie i polityka, Ignacego Jana Paderewskiego.
W 1918 r. Winiary były podpoznańską wsią. Mieszkańcy, wychowani w duchu niepodległościowym przez rodzinę, Kościół i rożne organizacje (Towarzystwo Przemysłowców, Kółko Rolnicze, Towarzystwo Czytelni Ludowych, TG „Sokół”, skauting i inne), licznie chwycili za broń. Do walki przystąpili wszyscy członkowie „Sokoła” i prawie wszyscy skauci. Stawką tych walk była niepodległość i Wielkopolska w granicach Rzeczypospolitej – pisza organizatorzy.
Oddział winiarski obstawił pobliskie koszary sołackie i obserwował ich niemiecką załogę. Patrole powstańcze brały udział w starciach z wojskami pruskimi, w wyniku których zdobyto broń, amunicję, zarekwirowano konie. Dnia 31 XII zajęto Fort VI i VIa, a 5 I halę balonową (zeppelinhale), a w niej sprzęt, który w istotny sposób przyczynił się do powstania polskiego lotnictwa wojskowego – dodają.
Po zakończeniu walk winiarscy powstańcy zasilili szeregi 1. pułku Strzelców Wielkopolskich i 10 pułku Strzelców Wielkopolskich, aby dalej kontynuować walkę z zaborcami. W 1923 r. mieszkańcy Winiar, dla upamiętnienia swoich bohaterów, postawili Pomnik Poległych. Inicjatorem budowy pomnika był prezes „Sokoła”, dh Wincenty Pokrywka.
Warto wspomnieć, że w czerwcu 2018 r. z inicjatywy Rady Osiedla Winiary, na miejscu gdzie kiedyś stał pomnik, zamieszczono tablicę przypominającą dawny obelisk. Powołano również do życia stowarzyszenie Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Poległych Winiarczyków.
Katarzyna Stelmachowska