W?2011?r. obchodziliśmy 100. rocznicę powstania harcerstwa polskiego.
Niestety wiele osób popełnia błąd, utożsamiając jego powstanie wyłącznie z?angielskim skautingiem. To?prawda, że?idea ta?dotarła do?nas z?Anglii, jednak ?polską drogę? do?harcerstwa zawdzięczamy Towarzystwu Gimnastycznemu ?Sokół?, którego rola w?utworzeniu i?szybkim rozwoju harcerstwa jest nie do?przecenienia.
Nie powinno dziwić, że?harcerstwo najkorzystniejsze warunki do?rozwoju znalazło w?zaborze austriackim, w?którym Polacy mieli autonomię. Już od?1867?r. aktywnie i?nieskrępowanie działało tutaj Towarzystwo Gimnastyczne ?Sokół? ??organizacja znana, wpływowa, a?przede wszystkim zasobna finansowo i?sprzętowo, m.in. w?boiska, sprzęt oraz sokolnie ??budynki, w?których mieściły się sale gimnastyczne i?miejsca spotkań ?sokołów?. Wiele z?tych budynków stoi do?dziś, można łatwo je?rozpoznać po?wizerunkach sokoła, który zdobi sklepienia i?mury. Towarzystwo Gimnastyczne ?Sokół? było w?tym czasie jedyną organizacją mającą liczną kadrę instruktorską oraz wielu aktywnych i?oddanych działaczy we?wszystkich zaborach, tylko na?terenie Austrii miał ponad 230 oddziałów z?ponad 28?tys. członków. Jeden z?lepiej obecnie znanych twórców skautingu Andrzej Małkowski był aktywnym członkiem ?Sokoła?.
Nowy ruch
Po?raz pierwszy publicznie o?harcerstwie dyskutowano podczas obchodów 500. rocznicy zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem w?1910?r. w?Krakowie. Ukazał się wtedy na?łamach ?Przeglądu Sokolego? apel ?Sokoła? wzywający do?rozpoczęcia pracy z?młodzieżą i?czerpania przy tym z?wzorów angielskiego skautingu. Warto dodać, że?podczas tych obchodów 7-tysięczny chór po?raz pierwszy odśpiewał ?Rotę? Konopnickiej. Było to?możliwe również dzięki temu, że?słów ?Roty? uczono się wcześniej w??gniazdach sokolich?. Można sobie tylko wyobrazić, jaka atmosfera towarzyszyła rodzącemu się harcerstwu polskiemu.
Decydującym momentem w?jego historii było spotkanie zorganizowane 26 lutego 1911?r. przez ?Sokoła-Macierz? we?Lwowie, na?które zaproszeni zostali przedstawiciele ?Zarzewia?, ?Eleusis? i??Eleutrii?. O?ile ?Zarzewiacy? mieli pewne doświadczenia organizacyjne, o?tyle ?Eleusis? i??Eleutria? były wyłącznie stowarzyszeniami etycznymi, niemającymi żadnych realnych możliwości. Podczas tego spotkania referat dotyczący skautingu i?korzyści płynących z?zastosowania go wśród młodzieży polskiej wygłosił druh ?Sokoła? Eugeniusz Piasecki. Po?nim głos zabrał Andrzej Małkowski, który o?skautingu mówił z?ogromnym zapałem i?to?jego argumenty ostatecznie przekonały zgromadzonych o?wartości nowego ruchu.
Pierwszy kurs
Już 20 marca 1911?r. zorganizowano pierwszy kurs skautowy w?Skolem k. Drohobycza, który służył jako ośrodek szkolenia instruktorów sokolich. Pierwsze kursy harcerskie, odbywające się do?1914?r., organizowane były przy okazji kursów dla członków ?Sokoła?. Podczas kursu Andrzej Małkowski prowadził większość zajęć, zapoznając uczestników ze?swoją książką. Jego praca ?Scouting jako system wychowania młodzieży? była tłumaczeniem i?opracowaniem książki Roberta Baden-Powella ?Scouting for boys?. Najciekawsze jest to, że?książkę Małkowski miał przetłumaczyć jako karę za?spóźnienie na?zajęcia, z?czym zresztą nie bardzo mu się śpieszyło i?dopiero nakaz sądu instruktorskiego wymógł na?nim przetłumaczenie książki do 15 kwietnia 1910?r. Małkowski zauważył wtedy, że?model pracy proponowany przez Baden-Powella może odpowiadać oczekiwaniom polskiej młodzieży.
Więcej w dzisiejszym wydaniu Gazety Polskiej codziennie
Damian Małecki
ŹRÓDŁO