W tym roku obchodzimy 140-lecie urodzin dr. Ksawerego Zakrzewskiego, zasłużonego lekarza, społecznika, a także prezesa poznańskiego ?Sokoła?. W zeszłym roku zrodziła się inicjatywa trwalszego uczczenia pamięci dr. Zakrzewskiego poprzez podjęcie dzieła renowacji jego niszczejącego nagrobka. O inicjatywie odnowienia nagrobka pisze dla naszego portalu Jan Gaspars.
Grób Ksawerego Zakrzewskiego po renowacji
Sokola fundacja
Zabytkowy nagrobek, który zdobi Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu św. Wojciecha w Poznaniu, został ufundowany przed II wojną światową przez Towarzystwo Gimnastyczne ?Sokół?. Pod koniec 2015 r. zrodziła się inicjatywa renowacji niszczejącego nagrobka, którą przeprowadził Jan Gaspars.
100-lecie śmierci współtwórcy Harcerstwa
14 listopada 2015 r. miałem zaszczyt zorganizować uroczyste obchody 100-lecia śmierci tego inicjatora i współtwórcy wielkopolskiego harcerstwa. Jako prawnuk bohatera niniejszego artykułu poczułem się w obowiązku zadbania o jego niszczejącą mogiłę, dlatego też przy współpracy z Kołem Przewodników im. M. Mottego przy poznańskim oddziale PTTK zorganizowałem kwestę na rzecz odnowienia tegoż nagrobka.
W międzyczasie otrzymałem informację, iż Komisja Historyczna Wielkopolskiej Izby Lekarskiej również zainicjowała kwestę na rzecz renowacji kilku nagrobków zasłużonych lekarzy ? w tym także mego pradziadka. Dzięki temu udało się wspólnymi siłami zebrać fundusze, które umożliwiły nie tylko renowację i konserwację zachowanych zabytkowych elementów nagrobka, ale także podjęcie dzieła rekonstrukcji tych ? zniszczonych w czasie II wojny światowej lub krótko po niej. Od początku bardzo mi zależało na pełnej rekonstrukcji tegoż nagrobka ? tak, by odzyskał on swój pierwotny blask i wygląd zgodny z pierwotnym zamysłem jego fundatora czyli ?Sokoła?. W rodzinnych zbiorach udało mi się odnaleźć przedwojenne fotografie nagrobka, a w trakcie archiwalnej kwerendy natknąłem się na teczkę zawierającą jego pierwotne projekty.
Pierwotny projekt
Dzięki temu przygotowałem dokumentację, która pozwoliła na zrekonstruowanie brakujących elementów: zwieńczenia w formie urny z gorejącym płomieniem ustawionej na trójstopniowej podstawie. Co ciekawe ? czoło urny zdobił znacznych rozmiarów równoramienny krzyż grecki ? podobny do tego, który stanowi symbol służby medycznej czy Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Również i ten element został odtworzony. Warto dodać, że główną, zachowaną po wojnie część nagrobka, stanowi pionowa płyta z medalionem zawierającym płaskorzeźbiony portret dr. Zakrzewskiego, dłuta jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy wielkopolskich przełomu XIX i XX w. – Władysława Marcinkowskiego. Również i ta partia nagrobka została poddana renowacji.
Prace rekonstrukcyjne zakończyły się 31 sierpnia 2016 r. a 6 września – wraz z urzędnikami Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu, Zarządu Zieleni Miejskiej w Poznaniu, Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu oraz przedstawicielami wykonawcy – firmy ?Gotyk? ze Szczecina – uczestniczyłem w odbiorze prac.
Jan Gaspars
Wszystkim Osobom, które wsparły dzieło renowacji tegoż nagrobka pragnę w imieniu potomków dr. Ksawerego Zakrzewskiego złożyć wyrazy głębokiej wdzięczności. Będę o Nich pamiętał zawsze, gdy przystawał będę przy mogile mego antenata. Za wsparcie i współpracę dziękuję również Wielkopolskiej Izbie Lekarskiej oraz Kołu Przewodników im. Marcelego Mottego przy poznańskim oddziale PTTK.
Jan Gaspars
Foto. Jan Gaspars