Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Poznań -Winiary zabiega o odbudowę zniszczonego przez Niemców pomnika Winiarczyków. Uzyskano już wszystkie niezbędne pozwolenia, w tym Rady Miejskiej Poznania. Obecnie trwa zbiórka środków na odbudowę pomnika. Potrzebne jest 121 tys. zł, z tego jedną trzecią udało się zebrać zanim zbiórka ruszyła na dobre.
Inicjatywa odbudowy pomnika wyszła z Rady Osiedla Winiary już w 2012 r. Obecnie gotowy jest już projekt. Pomnik ma upamiętnić mieszkańców poznańskich Winiar, którzy zginęli walcząc o niepodległość, w tym winiarskich „Sokołów” – uczestników walk Powstania Wielkopolskiego.
Blisko dwa lata temu, 26 marca 2018 r. odbyło się spotkanie założycielskie Społecznego Komitetu Odbudowy Pomnika Poległych Winiarczyków. Walne zebranie wybrało Zarząd, na czele którego stanął Robert Kołaczyk (jako prezes). Robert Kołaczyk jest równocześnie prezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” Poznań-Winiary.
Pomnik w Winiarach
Dnia 6 maja 1923 roku we wsi Winiary, dzięki ofiarności lokalnej społeczności, wzniesiono pomnik upamiętniający dziewięćdziesięciu mieszkańców Winiar poległych w latach 1918-1921, podczas powstania wielkopolskiego, I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej.
Poświęcenia obelisku dokonał ks. Bolesław Kościelski, proboszcz parafii św. Wojciecha. Monument wzniesiono na placu gminnym przy ul. Długiej (po włączeniu wsi w granice miasta nazwę ulicy zmieniono na Winiarską). Inicjatorem wzniesienia tego obelisku był dowódca winiarskiego oddziału powstańczego Wincenty Pokrywka, którego inicjatywę wsparło Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz miejscowa społeczność.
Już na początku 1922 roku wyłoniony został społeczny komitet budowy, w skład którego weszli najbardziej szanowani obywatele Winiar. Czterej jego czołowi członkowie w akcie erekcyjnym, wzniosłymi słowami wyjaśnili idee stojące za jego zbudowaniem i zadedykowali go:
– Duchom poległych bohaterów na wiekopomną cześć i chwałę (proboszcz parafii ks. Bolesław Kościelski)
– Ziemskim ich krewnym na pociechę i ukojenie (naczelnik gminy Antoni Bajerlein)
– Potomnym do naśladowania dobry przykład jak kochać Ojczyznę (dowódca powstańczy z Winiar Wincenty Pokrywka)
– Gminie winiarskiej na wieczną pamiątkę błogosławionej wojny, która wskrzesiła i przyprowadziła do życia naszą matkę – Ojczyznę (rektor Szkoły Podstawowej nr 17 Sylwester Mausz).
We wrześniu 1939 roku pomnik został zniszczony przez Niemców.
W Powstaniu Wielkopolskim
W przygotowaniach do powstania, jak również w walkach zapoczątkowanych 27 grudnia 1918 r., wzięli udział wszyscy członkowie gniazda TG „Sokół” z Winiar, które w końcu 1918 r. liczyło 59 druhów. Wielu z nich walczyło później pod Lwowem oraz w wojnie polsko-bolszewickiej. Dowódcą powstańczego oddziału winiarskiego, w skład którego wchodzili głównie druhowie „Sokoła”, był Wincenty Pokrywka, zastępcą Franciszek Łagoda, później Antoni Bajerlein.
27 grudnia 1918 r. wieczorem, prezes gniazda „Sokoła” w Winiarach otrzymał rozkaz od komendanta Straży Ludowej – druha Juliana Langego – zorganizowania oddziału z miejscowych żołnierzy. Jego zadaniem było obstawienie wszystkich dróg prowadzących do koszar sołackich i obserwacja tamtejszej załogi niemieckiej. Od godz. 21 przez całą noc i dalej 28 i 29 grudnia winiarskie patrole pilnowały koszar.
28 grudnia 1918 r. grupa żołnierzy pod dowództwem druha Kazimierza Remleina, rozbroiła tabor amunicyjny z trzema oficerami na czele. Zdobyto i zarekwirowano konie i około 20 wozów z amunicją. Tego samego dnia patrol braci Antoniego i Maksymiliana Bajerleinów oraz Marcina Herkowiaka rozbroił oddział 16 żołnierzy niemieckich, zdobywając szesnaście karabinów, amunicję i granaty ręczne. 31 grudnia 1918 r. zajęto Fort VI i VIa, których załogi przeniosły się do koszar sołackich. Z fortów zabrano 1500 karabinów, około 3000 kocy i prześcieradeł, dwa motory elektryczne wraz z całym urządzeniem koszarowym.
Zdobycie hali zeppelinów
Dnia 1 stycznia 1919 r. miejscowy oddział wstąpił do ówczesnego Baonu Nording, którego dowódcą był por. Grześkowiak. 5 stycznia w południe ostatecznie przejęto zeppelinhale, w której były 302 „aparaty lotnicze bez silników, jeden aparat z motorem, około 40 wozów i sań, umeblowanie na dwa pokoje, dynamomaszynę, i.t.p.”. Zdobyty sprzęt w sposób istotny przysłużył się do powstania polskiego lotnictwa wojskowego.
Winiarski oddział powstańczy liczył 70 osób. W styczniu 1919 r. część powstańców wstąpiła do Baonu Nording, część do 1 pułku piechoty (1 pułk Strzelców Wielkopolskich), biorąc udział w walkach o Lwów w 1919 r., część o do 10 pułku piechoty Wielkopolskiej (10 pułk Strzelców Wielkopolskich), kontynuując walkę na froncie zachodnim. Tym samym zasilili oni szeregi tworzącej się Armii Wielkopolskiej.
Inicjatywę można wesprzeć poprzez wpłaty na konto:
Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Poległych Winiarczyków
os. Winiary 2, 60-665 Poznań
PKO Bank Polski
22 1020 4027 0000 1202 1494 7248
Źródło: wsokole.pl Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Poległych Winiarczyków Katarzyna Stelmachowska