W tym roku Towarzystwo Gimnastyczne ?Sokół? na Litwie obchodzi 25-lecie wznowienia działalności. Tak jak dawniej za jeden z głównych celów stawia sobie wychowanie kolejnych pokoleń Polaków z Litwy. Głównym obszarem działalności ?Sokoła? na Litwie jest rejon solecznicki, w którym Polacy stanowią 80% mieszkańców.
Edgar Obłoczyński i Michał Sienkiewicz w otoczeniu młodszego pokolenia „Sokołów”
25. rocznica reaktywowania ?Sokoła? na Litwie
Na Litwie organizacja została reaktywowana w 1991 r., za sprawą Michała Sienkiewicza. Obecnie skupia wielu znanych i szanowanych Polaków z Litwy. Centrum organizacji znajduje się w Ejszyszkach. Kilka lat temu powstały dwa nowe gniazda, z których jedno działa w miejscowości Biała Waka, a kolejne przy Gimnazjum im. J. Śniadeckiego w Solecznikach. Dla wielu współcześnie żyjących Polaków, zwłaszcza dla młodzież, stowarzyszenie jest nieodłącznym elementem polskiej rzeczywistości na Litwie.
Młodzież sokola porządkująca groby żołnierzy AK
Poza szeroką działalnością sportową i patriotyczną, najgłośniejszą akcją jest tradycyjny rajd Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokół? z Białej Waki, w czasie którego porządkowane są miejsca pamięci narodowej w Puszczy Rudnickiej. Tego rodzaju akcje Sokoły z Litwy organizują kilka razy do roku. W październiku 2015 r. akcję zorganizowano w Puszczy Rudnickiej, w której pochowani są żołnierze AK, którzy zginęli w walkach z oddziałami NKWD. Po jednej z bitew, w której zginęło ok. 80 enkawudzistów, porzucone ciała partyzantów pochowali miejscowi Polacy. Dzisiaj miejscem spoczynku polskich żołnierzy AK zajmują się miejscowi sokoli.
Początki
Początków TG ?Sokół? na Litwie należy upatrywać w powstaniu wileńskiego Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokół?, jeszcze w okresie zaborów w grudniu 1905 r. w tzw. Szkole Rozwoju Fizycznego Hermanowicza. Celem stowarzyszenia było krzepienie tężyzny fizycznej oraz wychowanie patriotyczne polskiej młodzieży. Później wielu członków ?Sokoła? brało udział w walkach o niepodległość Polski. W swoich początkach wileński ruch sokoli liczył 170 członków. Pomimo przeszkód, ze strony administracji carskiej, ich liczba stale rosła. W roku 1910 ?Sokół? w Wilnie liczył 200, a w 1924 r. ?Sokół? w Wilnie liczył 411 członków. Siedziba TG ?Sokół? w Wilnie mieściła się przy ul. Wileńskiej 10. Trzypiętrowy budynek z salą gimnastyczną był dzierżawiony. Obiekt ten istnieje do dziś.
Odrodzenie
W latach 1939-1989 działalność ?Sokoła? w Polsce i na Litwie była zabroniona, jednak zarówno w Polsce jak i na Litwie idea sokola nie zginęła, i już wkrótce miało dojść do reaktywowania działalności. Na Litwie z upoważnienia ZTG ?Sokół? w Polsce, już w styczniu 1991 r. powstał Komitet Założycielski TG ?Sokół? w Wilnie w składzie: dh Michał Sienkiewicz ? przewodniczący, dh Andrzej Bogucki, dh Jan Balcewicz, dh Mikołaj Kozłowski, dha Wioletta Narywska. Spotkanie założycielskie Komitetu odbyło się po raz pierwszy w Bydgoszczy-Fordonie, gdzie wsparcia udzielił druh Andrzej Bogucki, doprowadziło to do odrodzenia stowarzyszenia 3 maja 1991 r. Nowe stowarzyszenia przybrało nazwę: Towarzystwo Gimnastyczne ?Sokół? na Wileńszczyźnie Ejszyszki ? Litwa. Jednak nie był to koniec zmagań o legalną działalność, ponieważ gniazdo zostało zarejestrowane przy Klubie Sportowym Polaków na Litwie ?Polonia?, gdyż władze nie wyraziły zgody na odrębne zarejestrowanie ?Sokoła? jako organizacji samodzielnej statutowo z osobowością prawną.
Zarząd „Sokoła” na Litwie od lewej: wiceprezes Genadij Baranowicz , druh Edgar Obłoczyński (członek zarządu), prezes Michał Sienkiewicz, druga od lewej dyrektor Gimnazjum im. J. Śniadeckiego Irena Wolska
Spotkanie założycielskie w 1991 r. odbyło się z okazji 200. rocznicy Konstytucji 3 maja. Z tej okazji zorganizowana została uroczysta akademia, na której wybrano zarząd TG ?Sokół? na Wileńszczyźnie na czele z prezesem Michałem Sienkiewiczem. Niezwłocznie po tym wydarzeniu rozpoczęto starania o nowy sztandar, który udało się pozyskać 24 czerwca 1994 r. Sztandar ?Sokołów?, który własnoręcznie wyhaftowała siostra zakonna Maria Zacharewska, a uroczyście poświęcił ks. Wojciech Górlicki z parafii Ejszyszki jest obecnie przechowywany w Muzeum Sportu w Warszawie, jego miejsce zajął nowy. Sokoli z Litwy nie dali za wygraną i już w 1995 r. zarejestrowali organizację jako samodzielną.
Michał Sienkiewicz
Od 25 lat na czele TG ?Sokół? na Litwie stoi Michał Sienkiewicz, niekwestionowany autorytet w środowisku litewskich Polaków. O szacunku i uznaniu jakimi się cieszy niech świadczą uroczystości 80-lecia jego urodzin, o których rozpisywała się miejscowa prasa litewska i polska. Jubileusz 80-lecia prezesa Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokół? na Litwie Michała Sienkiewicza był wielkim wydarzeniem dla społeczności Polaków na Litwie. Uroczystości, które odbyły się 10 września 2013 r. przyciągnęły wielu przedstawicieli władz i środowisk polskich z Litwy. Przy okazji tegorocznych Igrzysk Olimpijskich w RIO warto przypomnieć udział Michała Sienkiewicza w Igrzyskach Olimpijskich 1980 r. w Moskwie, gdzie druh Sienkiewicz uczestnicząc jako sędzia na własne oczy widział triumf Polaka Władysława Kozakiewicza (pochodzącego również z Solecznik).
Współcześnie
?Sokół? na Litwie działa bardzo aktywnie. Wśród wielu wydarzeń o charakterze patriotycznym znajdziemy także te sportowe, m.in. bardzo popularne turnieje zawody turnieje piłki nożnej o medal ?Sokoła? oraz nie mniej popularny bieg z okazji Święta Konstytucji 3 maja, którego działacze ?Sokoła? są współorganizatorem. Co oczywiste stowarzyszenie jest zaangażowane w organizację Dnia Polonii na Litwie. Co roku w gnieździe sokolim w Białej Wace organizowane jest święto sportu. Natomiast gniazdo w Solecznikach przygotowuje się do zawodów zyskującego na popularności crossfitu.
Założenie gniazda TG „Sokół” w Białej Wace. Pierwszy z prawej Edgar Obłoczyński (członek zarządu TG „Sokół” na Litwie), drugi druh Jerzy Obłoczyński (radny rej. solecznickiego), sztandar trzyma Elwina Obłoczyńska (pierwszy prezes gniazda sokolego w Solecznikach), czwarta od lewej Krystyna Sławińska (członek zarządu TG „Sokół” na Litwie)
Za ogromną aktywność gniazda w Białej Wace odpowiada wiceprezes ?Sokoła? na Litwie druh Henryk Baranowicz. Ciężar prowadzenia stowarzyszenia coraz częściej biorą na siebie przedsiębiorca Edgar Obłoczyński oraz starosta Białek Waki Henryk Baranowicz, którzy ze względu na wiek Michała Sienkiewicza coraz częściej przejmują obowiązki reprezentowania organizacji, pozyskiwania sponsorów i kierowania jej strukturami. Spotkania działaczy odbywają się bardzo często, głównie w Solecznikach ? stolicy regionu. Do ostatnich sukcesów gniazda Solecznikach zaliczyć należy organizację Święta Sportu, które spowodowało znaczne rozbudzenie zainteresowanie różnymi dyscyplinami sportu wielu mieszkańców Solecznik (koszykówka, siatkówka, ringo i ostatnio crossfit). To w Solecznikach odbywają się spotkania działaczy, podsumowywana jest całoroczna działalność, planuje się działania na kolejny rok. W Solecznikach zbierają się wszyscy druhowie, sponsorzy, zarząd główny na czele z Michałem Sienkiewiczem oraz kapelanem ks. Szymonem Wikło.
Młodzi sokoli przed Ostrą Bramą w Wilnie
Polski ?Sokół? na Litwie znany jest ze swojej wielokierunkowej działalności w różnych dyscyplinach sportu, ale przede wszystkim ze swojej działalności patriotycznej, kulturalnej, turystycznej, a nawet rozrywkowej, m.in. poprzez wycieczki międzynarodowe, podczas których nierzadko odwiedzane są gniazda ?Sokoła? w Polsce. Ponadto sokoli uczestniczą w akcji zbiórki żywności dla ubogich „Bank żywności”. Dużą popularnością cieszy się Zlot Sokołów, który skupia wielu Polaków z Litwy.
Mecz towarzyski między drużynami „Sokoła” z Białej Waki oraz Solecznik
Obchody 25-lecia Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokół? na Litwie są znakomitą okazją do podsumowania niemałego dorobku organizacji oraz przypomnienia wielkich zasług stowarzyszenia dla krzewienia polskości wśród młodego pokolenia Polaków na Wileńszczyźnie. Co więcej, dzięki wsparciu sponsorów, wśród których możemy znaleźć samorząd rejonu solecznickiego na czele z merem Zdzisławem Palewiczem, dyrektora administracji rejonu solecznickiego Józefa Rybaka, a także przedsiębiorców oraz radnych samorządu solecznickiego Jerzego Obłoczyńskiego (udostępnił biuro na potrzeby organizacji) i Tadeusza Romanowskiego oraz pojawieniu się nowego pokolenia działaczy ?Sokoła? (Elwina Obłoczyńska, Rafał Pieszko, Agata Wojtkiewicz, Ewelina Czetyrkowska oraz Sylwester Baranowicz) możemy mieć pewność, że polskość na dawnych Kresach Rzeczpospolitej jeszcze długo będzie miała się dobrze.
Damian Małecki